تست بادی کامپوزیشن Body Composition (ترکیب بدن) به روش BIA چیست؟

در این مقاله به تمام آن چیزی می‌پردازیم که نیاز دارید درباره تست بادی کامپوزیشن (ترکیب بدن) بدانید.

ترکیب بدنی (بادی کامپوزیشن) چیست؟

ترکیب بدنی یا Body Composition (بادی کامپوزیشن) اصطلاحی است که به اجزا اصلی بدن شامل آب، پروتئین، مواد معدنی و چربی اشاره دارد. داشتن تعادل در مقدار هر کدام از این اجزا برای یک زندگی سالم، مهم و ضروری است. این اجزا در شرایطی که بدن در وضعیت کم‌تحرکی، پرخوری و بیماری قرار می‌گیرد، دچار تغییرات نامطلوبی می‌شوند. ما با استفاده از تست بادی کامپوزیشن به روش BIA در واقع میزان تغییرات این اجزا اصلی را مورد بررسی قرار می‌دهیم.

تست بادی کامپوزیشن (Body Composition) به روش BIA چیست؟

آزمون آنالیز ترکیب بدنی به روش BIA همان سنجش تغییرات اجزا بدن به کمک دستگاه‌ بادی کامپوزیشن است. BIA مخفف Bioelectrical Impedance Analysis به معنای تجزیه و تحلیل مقاومت الکتریکی زیستی است. اندازه‌گیری شاخص‌های ترکیب بدن به روش BIA بعنوان یکی از کاربردی‌ترین روش‌های شناخته شده برای تشخیص تغییرات ترکیب بدنی در نظر گرفته شده است.

تفسیر آنالیز بدنی به روش BIA

آنالیز بادی کامپوزیشن به روش BIA چطور عمل می‌کند؟

در این روش یک جریان الکتریکی خفیف به سراسر بدن اعمال و ولتاژ حاصل از این جریان اندازه‌گیری می‌شود. مقدار بدست آمده را مقاومت می‌گویند که همچنین با عنوان آمپدانس هم شناخته شده است. اصل پشت‌پرده تست Body Composition به روش BIA این است که جریان الکتریکی در سرتاسر آب داخل بدن جریان می‌یابد. مقدار مقاومتی اندازه‌گیری خواهد شد که جریان در حین حرکت با آن مواجه می‌شود.

بطور ساده، آب بیشتر منجر به آمپدانس کمتری می‌شود. به عنوان مثال دو تا مرد (مرد A و مرد B) دارای وزن و قد یکسانی را تصور کنید. مرد A مقدار بیشتری از توده عضلانی به نسبت مرد B دارد. سلول‌های عضلانی نسبت به سلول‌های چربی آب بیشتری در خود نگه می‌دارند. بنابراین جریان الکتریکی راحت‌تر از بدن مرد A عبور می‌کند و مقدار مقاومت نسبتا کمتری را نسبت به بدن مرد B نشان خواهد داد. با این اطلاعات آمپدانس حجم آب کل بدن یک فرد تعیین می‌گردد.

روند تکامل آزمون سنجش بادی کامپوزیشن به روش BIA

در سال ۱۹۶۹ آزمایشی برای یافتن همبستگی بین آمپدانس(مقاومت) کل بدن و حجم آب کل بدن انجام شد. نتیجه این آزمایش نشان داد که شاخص آمپدانس یعنی قد بتوان ۲ تقسیم بر مقدار آمپدانس، بالاترین همبستگی را با آب کل بدن داشت. شاخص آمپدانس بعنوان پایه اولیه دستگاه‌های BIA در نظر گرفته شد.

دستگاه‌ بادی کامپوزیشن تک فرکانس

۱۰ سال بعد، یک شرکت آمریکایی اولین سنجشگر آمپدانس را تجاری کرد. این سنجشگر از یک تک فرکانس ۵۰ کیلوهرتز استفاده و آمپدانس بدن را اندازه‌گیری می‌کرد. به دلیل سادگی و راحتی آن، این دستگاه BIA مورد توجه بسیاری از محققین قرار گرفت.

با این حال، همانطور که محققان بیشتری شروع به استفاده از این دستگاه کردند، آنها خیلی زود در مورد صحت آن دچار تردید شدند. ادعای دستگاه برای ایجاد نتایج در کل بدن بود اما در واقع فقط سمت راست بدن را اندازه گیری می کرد. همچنین بصورت نادرستی با استفاده از یک تک فرکانس پایین، آمپدانس کل بدن را اندازه می‌گرفت.

کمک گرفتن از تخمین‌های تجربی برای آنالیز بدن

برای جبران این نادرستی، دانشمندان با استفاده از تخمین‌های تجربی مانند سن و جنسیت معادلاتی را توسعه دادند. این معادلات فقط مخصوص گروه‌های خاصی بود که برای این آزمایش‌ها در نظر گرفته شده بودند. با در نظر گرفتن بسیاری از عوامل اضافی دیگر، هیچ معادله‌ای قابل اعمال برای همه نبود.

پس از سال ها توسعه دادن این معادلات اضافی و بکارگیری تخمین‌های تجربی، محققان به این نتیجه رسیدند که پیشرفت‌های تکنولوژیکی بجای معادلات و تخمین‌ها برای غلبه بر این نادرستی‌ها مورد نیاز بود. آنالیز ترکیب بدن به روش BIA به فناوری نیاز داشت که بتواند آمپدانس قطعه‌ای را تعیین و با استفاده از روش چند فرکانسه بخش‌های آب داخل سلولی و آب خارج سلولی را اندازه‌گیری کند. سپس در سال ۱۹۹۶، به وسیله شرکت اینبادی، یک سنجشگر ترکیب بدنی معرفی شد که محدودیت‌های دستگاه‌های BIA معمولی را در نظر می‌گرفت.

عصر جدید آنالیز ترکیب بدن به روش BIA

تکنولوژی ارزیابی ترکیب بدن به کمک دستگاه بادی کامپوزیشن در این عصر شامل اندازه‌گیری بصورت قطعه‌ای، استفاده از تجزیه و تحلیل چند فرکانسه و سیستم الکترود ۸ نقطه‌ای با وجود الکترود انگشت شست است. شرکت اینبادی (InBody) توسعه‌دهنده پیشرو در زمینه سنجش اجزا بدن به روش BIA است. با این پیشرفت‌ها و بدون استفاده از تخمین‌های تجربی، شرکت اینبادی به یک همبستگی بالای ۹۸ درصد با دستگاه فوق‌العاده دقیق دگزا و همچنین به قابلیت تکرارپذیری چشمگیر بالای ۹۹ درصد دست یافت.

4 تکنولوژی فوق‌العاده شرکت اینبادی در تست Body Composition به روش BIA:

 1- اندازه‌گیری قطعه‌ای بطور مستقیم:

قبل از این پیشرفت‌ها در روش BIA معمولی بدن انسان فقط بعنوان یک استوانه در نظر گرفته می‌شد و فقط یک مقدار از آمپدانس کل بدن را ارائه می‌داد. با این حال، از آنجایی که آمپدانس از عواملی مانند طول و مساحت بدست می‌آید اندازه‌های مختلف، مقدار آمپدانس مختلفی را به همراه خواهد داشت. با نگاهی دقیق‌تر، بدن ما فقط یک استوانه نیست بلکه شامل ۵ استوانه با طول و عرض‌های متفاوت است. بنابراین اندازه‌گیری‌ها باید بصورت قطعه‌ای تجزیه و تحلیل شود.

علاوه بر این، هنگامی که صحبت از بخش تنه در بدن می‌شود شکل استوانه‌ای کوتاه و پهن آن، مقدار آمپدانس بسیار پایینی را ایجاد می‌کند. تنه تنها حدود ۵ درصد از آمپدانس کل بدن را تشکیل می‌دهد اما حدود ۵۰ درصد از کل وزن بدن را بر شامل می‌شود. این نشان می‌دهد که حتی یک تغییر کوچک ۱ تا ۲ اهمی در مقدار آمپدانس تنه می‌تواند بطور معنی داری توده بدون چربی کل بدن را تغییر دهد.

2- چند فرکانسه بودن:

هر زمان که صحبت استفاده از چند فرکانسه باشد، فرکانس‌های پایین تمایل به جریان در خارج از غشای سلولی دارند، در حالی که فرکانس‌های بالاتر، هم از داخل و هم از خارج سلول‌ها جریان دارند. استفاده از یک تک فرکانس پایین قادر به تعیین آب داخل سلولی نیست. به کمک روش چند فرکانسه این امکان وجود دارد که آب داخل سلولی نیز بطور مستقیم اندازه‌گیری شود. در نتیجه آب کل بدن بطور دقیق‌تری اندازه‌گیری می‌شود. مهمتر از آن، روش چند فرکانسه در دستگاه بادی کامپوزیشن تعادل بین آب داخل سلولی و خارج سلولی را متمایز و آشکار می‌کند.

3- سیستم الکترود با ۸ نقطه تماس

با اضافه شدن الکترود انگشت شست تکنولوژی سیستم الکترود با 8 نقطه تماس دقت و تکرارپذیری آزمون را افزایش داد. بعد از آنکه بدن بصورت قطعه‌ای (دست‌ها، تنه و پاها) و همزمان با چند فرکانس مختلف اندازه‌گیری شد، یک سیستم الکترود با ۸ نقطه تماس هم برای افزایش و حفظ تکرارپذیری نتایج به این اندازه‌گیری‌ها اضافه شد. بطور خاص استفاده از الکترود انگشت شست بصورت جداگانه، بطور مداوم با صرف نظر از نحوه نگهداشت الکترودها، موقعیت شروع اندازه‌گیری‌ها را ثابت می‌کند.

4- استفاده نکردن از تخمین‌های تجربی

امروزه با این تکنولوژی‌ها دقت بالایی در اندازه‌گیری‌ها حاصل می‌شود و دیگر نیازی به عواملی مانند سن یا جنسیت نیست. بنابراین، تست بادی کامپوزیشن به روش BIA بعنوان تکنولوژی اثبات شده در نظر گرفته می‌شود و بطور گسترده برای بسیاری از اهداف پزشکی و تحقیقاتی، از پزشکی ورزشی گرفته تا مدیریت تغذیه‌ای و بسیاری از موارد دیگر مورد استفاده قرار می‌گیرد. دقت، سادگی و راحتی این روش و دستگاه مرتبط با آن تایید شده است و در مجلات و مطالعات پزشکی معروف در سراسر دنیا منتشر شده است.

شاخص‌های موجود در برگه نتایج ترکیب بدنی (بادی کامپوزیشن):

Height (قد):

شامل ارتفاع بدن از سطح زمین تا بالای سر است که بر حسب سانتی‌متر یا اینچ گزارش می‌شود.

Weight (وزن بدن):

شامل جرم کل بدن است که برحسب کیلوگرم یا پوند گزارش می‌شود.

FFM: Fat Free Mass (توده بدون چربی):

بخش خیلی مهم از وزن بدن است که شامل آب، پروتئین، بخش استخوانی، غیر استخوانی و مواد معدنی می‌شود که بر حسب کیلوگرم یا پوند گزارش می‌کنند.

BFM: Body Fat Mass (توده چربی بدن):

مجموع چربی‌های احشایی و زیر پوستی است که بصورت بخش‌های ضروری و ذخیره‌ای در بدن وجود دارد و بر حسب کیلوگرم یا پوند گزارش می‌شود.

SLM: Soft Lean Mass (توده نرم بدون چربی):

بخش نرم توده بدون چربی است که شامل مقدار آب، پروتئین و بخش غیر استخوانی مواد معدنی است و بر حسب کیلوگرم یا پوند گزارش می‌شود.

SMM: Skeletal Muscle Mass (توده عضلات اسکلتی):

یک بخش خیلی مهم از توده نرم بدون چربی است که شامل تمام عضلات ارادی بدن می‌شود. همان عضلاتی که در باشگاه ورزشی آن‌ها را تمرین می‌دهید و با هایپرتروفی عضلانی پاسخ می‌دهند و بر حسب کیلوگرم یا پوند گزارش می‌کنند.

TBW: Total Body Water (آب کل بدن) در برگه تفسیر بادی کامپوزیشن:

حجم آب کل بدن که شامل آب داخل سلولی و آب خارج سلولی است که بر حسب لیتر گزارش می‌شود.

ICW: IntraCellular Water (آب داخل سلولی):

بخش بیشتر آب کل بدن را شامل می‌شود و بر حسب لیتر گزارش می‌شود.

ECW: ExtraCellular Water (آب خارج سلولی):

بخش کمتر آب کل بدن را شامل می‌شود و بر حسب لیتر گزارش می‌شود.

ECWR: ExtraCellular Water Ratio (نسبت آب خارج سلولی) :

شاخصی است که از: مقدار آب خارج سلولی تقسیم بر آب کل بدن بدست می‌آید. با استفاده از این شاخص به بررسی وضعیت وجود ورم یا اِدم در بدن پرداخته می‌شود.

Protein (پروتئین):

شامل تمام بافت‌های غیر چربی بدن، بدون در نظر گرفتن آب داخل سلولی آنها است که بر حسب کیلوگرم یا پوند گزارش می‌شود.

Minerals (مواد معدنی):

مجموع کل مواد معدنی در بدن است که شامل بخش استخوانی و غیر‌ استخوانی می‌شود که بر حسب کیلوگرم یا پوند گزارش می‌کنند.

BMC: Bone Mineral Content (محتوای مواد معدنی استخوان):

بخش خیلی زیاد از مواد معدنی کل بدن است که با استفاده از این شاخص به بررسی تراکم استخوان‌ها و وضعیت پوکی استخوان‌ها بصورت کلی پرداخته می‌شود.

BMI: Body Mass Index (شاخص توده بدنی):

شاخصی است که از: وزن بدن بر حسب کیلوگرم تقسیم بر مجذور قد بر حسب متر به دست می‌آید و بر حسب کیلوگرم بر مجذور قد گزارش می‌شود.

PBF: Percent Body Fat (درصد چربی بدن):

معیاری است که از توده چربی بدن تقسیم بر وزن بدن ضربدر ۱۰۰ به دست می‌آید و بر حسب درصد گزارش می‌شود.

BMR: Basal Metabolic Rate (میزان متابولیسم پایه):

شاخصی است که مقدار کل انرژی مصرفی در بدن را در حالت استراحت در نظر می‌گیرد که بر مبنای شاخص توده سلولی بدن محاسبه می‌شود.

تحلیل BCM: Body Cell Mass (توده سلولی بدن) در برگه تحلیل بادی کامپوزیشن:

یک بخش خیلی مهم از توده بدون چربی است که توده داخل سلولی هم نامیده می‌شود. این توده شامل تمام بافت‌های فعال متابولیکی در بدن مانند سلول‌های عضلانی، سلول‌های خونی و ایمنی، سلول‌های عصبی و غدد، کبد و غیره می‌شود. در واقع این قسمت، بخش زنده متابولیکی بدن است که آب داخل سلولی را هم در نظر می‌گیرد و مقدار آن بر حسب کیلوگرم یا پوند گزارش می‌شود.

تحلیل ECM: ExtraCellular Mass (توده خارج سلولی بدن) در برگه تفسیر بادی کامپوزیشن:

یک بخش دیگر از توده بدون چربی است و شامل تمام بافت‌های غیرفعال متابولیکی در بدن مانند مایع بین سلولی، پلاسما، استخوان‌ها و غیره می‌شود. در واقع این قسمت بخش غیر زنده متابولیکی بدن است که آب خارج سلولی را هم در نظر می‌گیرد و مقدار آن بر حسب کیلوگرم یا پوند گزارش می‌شود.

WHR: Waist Hip Ratio (نسبت محیط کمر به محیط لگن):

شاخصی است که با استفاده از مقدار اندازه کمر تقسیم بر مقدار اندازه لگن (باسن) به دست می‌آید.

WC: Waist Circumference (محیط کمر):

شاخصی است که مقدار اندازه کمر را نشان می‌دهد.

بررسی VFA: Visceral Fat Area (سطح چربی احشایی) در برگه تفسیر بادی کامپوزیشن:

شاخصی است که به مقدار چربی احشایی بدن اشاره دارد و مقدار آن بر حسب سانتی‌متر مربع گزارش می‌شود.

VFL: Visceral Fat Level (سطح چربی احشایی) در برگه تحلیل بادی کامپوزیشن:

شاخصی است که به مقدار چربی احشایی بدن اشاره دارد و مقدار آن بر حسب لِول گزارش می‌شود.

OD: Obesity Degree (درجه چاقی) در برگه تفسیر بادی کامپوزیشن:

شاخصی است که از مقدار وزن موجود تقسیم بر مقدار وزن ایده‌آل، ضربدر ۱۰۰ بدست می‌آید و بر حسب درصد گزارش می‌شود. این شاخص بصورت سطحی فقط با استفاده از مقدار وزن بدن به بررسی چاقی می‌پردازد.

AC: Arm Circumference (محیط بازو):

شاخصی است که مقدار اندازه بازو (دور بازو) را نشان می‌دهد. در این شاخص لایه استخوان، عضله و چربی زیر پوستی در نظر گرفته می‌شود.

AMC: Arm Muscle Circumference (محیط عضلانی بازو):

شاخصی است که مقدار اندازه بازو (دور بازو) را فقط با در نظر گرفتن لایه استخوان و عضله اندازه‌گیری می‌کند و لایه چربی زیر پوستی را لحاظ نمی‌کند.

 FFMI: Fat Free Mass Index (شاخص توده بدون چربی):

این شاخص بخشی از شاخص توده بدنی است که از مقدار توده بدون چربی تقسیم بر مجذور قد بدست می‌آید.

FMI: Fat Mass Index (شاخص توده چربی):

این شاخص بخشی دیگر از شاخص توده بدنی است که از مقدار توده چربی تقسیم بر مجذور قد بدست می‌آید.

نویسنده: سیروس شیخی – تیم بدنتوبساز

منبع: بدنتوبساز